Ushqimet vegane të gatshme lidhen me RRITJE të rrezikut për infarkt, tregojnë të dhëna shqetësuese

Personat që ndjekin një dietë bimore të mbështetur kryesisht në ushqime **ultra të përpunuara** përballen me një rrezik dukshëm më të lartë për sëmundje të zemrës, sugjeron një studim i ri shqetësues.

Edhe pse dietat vegane janë vlerësuar prej kohësh për përmbajtjen e lartë të fibrave dhe lëndëve ushqyese, shkencëtarët paralajmërojnë se këto përfitime zhduken kur dieta mbështetet kryesisht në ushqime të përpunuara industrialisht – të cilat mund të jenë po aq të dëmshme sa ushqimet e shpejta apo “junk food”.

Studimi, i publikuar në revistën prestigjioze **The Lancet**, ndoqi mbi **63,800 të rritur të moshës së mesme në Francë** dhe zbuloi se dietat bimore mbrojnë zemrën vetëm kur bazohen në ushqime të plota dhe minimalisht të përpunuara.

Autorja kryesore e studimit, Clémentine Prioux, studiuese e ushqyerjes në Universitetin Sorbonne, tha:

“Gjetjet tona përforcojnë nevojën që të mos fokusohemi vetëm në reduktimin e produkteve shtazore, por edhe në inkurajimin e konsumit të ushqimeve bimore minimalisht të përpunuara për të përmirësuar shëndetin kardiovaskular.”

Gjatë një periudhe ndjekjeje mesatare prej më shumë se **nëntë vitesh**, pjesëmarrësit që konsumonin një dietë bimore të shëndetshme dhe kryesisht të papërpunuar kishin **44% më pak rrezik** për të zhvilluar sëmundje koronare të zemrës – gjendje që mund të çojë në dhimbje gjoksi, infarkt dhe dështim të zemrës.

Në të kundërt, ata që ndiqnin dieta bimore të dominuara nga ushqime ultra të përpunuara kishin **46% më shumë rrezik** për sëmundje koronare dhe **38% rritje të rrezikut** për sëmundje kardiovaskulare në përgjithësi – një term që përfshin sëmundjet e zemrës dhe enëve të gjakut.

Këta individë konsumonin më shpesh **bukë industriale**, ushqime të gatshme me makarona, supa të ambalazhuara dhe sallata të përgatitura me salca të rënda – produkte që shpesh përmbajnë stabilizues, emulsifikues dhe yndyra të shtuara.

Studime të mëparshme sugjerojnë se personat që ndjekin dieta bimore mund të konsumojnë më shumë ushqime ultra të përpunuara sesa ata që hanë mish, kryesisht për shkak të disponueshmërisë së gjerë të zëvendësuesve të përpunuar të mishit.

Interesant është fakti se personat që konsumonin sasi të moderuara produktesh shtazore, por shmangnin ushqimet ultra të përpunuara, **nuk kishin rrezik më të lartë për sëmundje të zemrës** krahasuar me ata që ndiqnin dieta bimore të shëndetshme dhe të plota.

Kjo sugjeron se **cilësia e ushqimit dhe shkalla e përpunimit** janë më të rëndësishme sesa fakti nëse dieta është bimore apo shtazore.

Të dhënat u morën nga **63,835 të rritur** të përfshirë në studimin francez *NutriNet–Santé*, i cili vlerëson ndikimin e cilësisë ushqyese dhe nivelit të përpunimit të ushqimeve bimore në shëndetin e zemrës.

Pjesëmarrësit plotësuan pyetësorë vjetorë të detajuar shëndetësorë, ndërsa dieta u vlerësua përmes regjistrimeve 24-orëshe të ushqimit, të përsëritura çdo gjashtë muaj. Studiuesit morën parasysh edhe faktorë të tjerë si duhanpirja, aktiviteti fizik dhe stili i jetesës.

Të gjitha ushqimet dhe pijet – përfshirë snack-et – u regjistruan, me madhësitë e porcioneve të vlerësuara përmes fotografive ose enëve standarde. Marrja e lëndëve ushqyese u llogarit përmes një databaze të validuar dhe u verifikua me biomarkerë në gjak dhe urinë.

Ushqimet u klasifikuan sipas sistemit **NOVA**, i zhvilluar në vitin 2009, i cili i ndan produktet sipas shkallës dhe qëllimit të përpunimit.

Sipas këtij sistemi:

* **Ushqimet e papërpunuara ose minimalisht të përpunuara** përfshijnë fruta, perime, drithëra, makarona, mish dhe peshk të freskët ose të ngrirë.

* **Ushqimet e përpunuara** krijohen duke shtuar kripë, sheqer ose vaj, si djathi, buka e freskët ose perimet e konservuara.

* **Ushqimet ultra të përpunuara** janë produkte industriale me shumë hapa përpunimi dhe përbërës që zakonisht nuk përdoren në gatimin shtëpiak, si emulsifikues, aromatizues, ngjyrues dhe konservues.

Këto produkte janë zakonisht të pasura me kalori, sheqer të shtuar, yndyrë të ngopur dhe kripë, ndërsa janë të varfra në fibra dhe mikronutrientë.

Studiuesit zbuluan se dietat bimore të shëndetshme, të bazuara në ushqime të plota, ofrojnë mbrojtjen më të madhe kundër sëmundjeve koronare të zemrës. Asnjë përfitim i tillë nuk u vu re kur dieta bimore mbështetej në ushqime të përpunuara ose ultra të përpunuara.

Rezultatet më të këqija u panë tek personat që konsumonin dieta bimore ultra të përpunuara, tek të cilët rreziku për sëmundje të zemrës u rrit me gati **40%**.

Këto gjetje vijnë në një kohë kur të dhënat e NHS tregojnë një rritje të infarkteve tek të rinjtë gjatë dekadës së fundit, veçanërisht në grupmoshën 25–29 vjeç, megjithëse ekspertët paralajmërojnë se shifrat absolute janë ende të ulëta.

Studiuesit përfunduan:

“Niveli i përpunimit të ushqimit ndikon drejtpërdrejt në lidhjen mes dietave bimore dhe sëmundjeve kardiovaskulare. Këto rezultate theksojnë rëndësinë e tri dimensioneve kyçe për parandalimin e sëmundjeve të zemrës: balanca mes ushqimeve bimore dhe shtazore, cilësia ushqyese dhe shkalla e përpunimit.”

Ata theksuan se gjetjet janë veçanërisht të rëndësishme për Mbretërinë e Bashkuar, ku oferta e ushqimeve bimore ultra të përpunuara është shumë më e gjerë se në Francë. Studime të mëparshme sugjerojnë se britanikët konsumojnë rreth **dyfish më shumë** ushqime bimore ultra të përpunuara sesa disa vende të tjera evropiane.

Megjithatë, studiuesit nënvizuan se **ushqimet shtazore ultra të përpunuara** lidhen me një rrezik edhe më të lartë për sëmundje të zemrës.

Sëmundjet kardiovaskulare zakonisht shkaktohen nga grumbullimi i yndyrave në arterie, duke penguar qarkullimin e gjakut dhe duke rritur rrezikun e mpiksjes. Ato mbeten ndër shkaqet kryesore të vdekshmërisë dhe paaftësisë, por në shumë raste mund të parandalohen përmes një diete të shëndetshme dhe një stili aktiv jetese.