Djathi me yndyrë të lartë mund të ulë rrezikun e demencës, sugjeron studimi

Konsumimi i rregullt i djathit me yndyrë të lartë apo i kremit të plotë mund të ulë ndjeshëm rrezikun e zhvillimit të demencës, sugjeron një studim i ri shkencor.

Studiues suedezë, të cilët monitoruan shëndetin dhe zakonet ushqimore të mbi 27,000 të rriturve të moshës së mesme, zbuluan se personat që konsumonin rregullisht djathë ose krem me yndyrë të lartë kishin më pak gjasa të diagnostikoheshin me demencë.

Sipas studimit, ata që konsumonin rreth 20 gramë krem në ditë – afërsisht një lugë e gjysmë gjelle – kishin 16 për qind rrezik më të ulët për demencë krahasuar me ata që nuk konsumonin fare. Ndërkohë, konsumimi i 50 gramëve djathë në ditë lidhej me një ulje prej 13 për qind të rrezikut, krahasuar me personat që hanin më pak se 15 gramë në ditë.

Shkencëtarët theksojnë se djathi mund të përmbajë lëndë ushqyese që përmirësojnë funksionin e trurit, megjithatë nevojiten studime të tjera për të konfirmuar këto gjetje.

Megjithëse djathi është i pasur me kalcium dhe proteina, Shërbimi Shëndetësor Kombëtar i Britanisë (NHS) aktualisht rekomandon që konsumimi ditor të mos i kalojë 30 gramët, për shkak të përmbajtjes së lartë të yndyrës së ngopur dhe kripës.

Autoritetet shëndetësore vazhdojnë të theksojnë se ruajtja e peshës së shëndetshme, kufizimi i alkoolit dhe kontrolli i presionit të gjakut janë faktorë kyç në uljen e rrezikut për demencë.

Profesorja Emily Sonestedt, eksperte e nutricionit dhe shëndetit publik në Universitetin e Lundit dhe bashkautore e studimit, tha:

“Për dekada me radhë, debati mes dietave me yndyrë të lartë dhe atyre me yndyrë të ulët ka ndikuar në këshillat shëndetësore, duke e kategorizuar shpesh djathin si ushqim që duhet kufizuar.

Studimi ynë tregon se disa produkte të qumështit me yndyrë të lartë mund të ulin rrezikun e demencës, duke sfiduar disa supozime të vjetra mbi yndyrën dhe shëndetin e trurit.”

Djathërat me yndyrë të lartë zakonisht përmbajnë mbi 20 për qind yndyrë, siç janë cheddar, parmixhano, stilton dhe brie.

Në këtë studim, pjesëmarrësit mbajtën ditarë ushqimorë ku regjistronin sa shpesh konsumonin ushqime të caktuara. Gjatë një periudhe ndjekjeje prej 25 vitesh, u zbuluan 3,207 raste të reja të demencës.

Pas përjashtimit të faktorëve që mund të ndikonin rezultatet, studiuesit zbuluan se personat që konsumonin më shumë djathë me yndyrë të lartë kishin 29 për qind rrezik më të ulët për demencë vaskulare, forma e dytë më e shpeshtë pas Alzheimerit.

Demenca vaskulare shkaktohet nga qarkullimi i reduktuar i gjakut në tru, ndërsa sëmundja e Alzheimerit lidhet me grumbullimin e proteinave të caktuara në tru.

Studiuesit vunë re gjithashtu një rrezik më të ulët për Alzheimer tek konsumatorët e djathit me yndyrë të lartë, por vetëm te ata që nuk mbartnin variantin gjenetik APOE e4, i njohur si faktor rreziku për këtë sëmundje.

Duke shkruar në revistën shkencore Neurology, autorët shtuan se kremi i plotë tregoi një efekt mbrojtës të ngjashëm.

Megjithatë, nuk u gjet asnjë lidhje mes demencës dhe produkteve të qumështit me yndyrë të ulët, si djathi i lehtë, qumështi, gjalpi apo produktet e fermentuara.

Ekspertë të pavarur që nuk morën pjesë në studim bënë thirrje për kujdes në interpretimin e rezultateve. Profesori Naveed Sattar, ekspert i mjekësisë kardiometabolike në Universitetin e Glasgow, theksoi:

“Nuk besoj se kemi të bëjmë me një lidhje shkak-pasojë, pasi ky është një studim observues dhe jo një provë e kontrolluar e rastësishme.

Është e rëndësishme të theksohet se personat që konsumonin më shumë djathë dhe krem me yndyrë të lartë ishin, mesatarisht, më të arsimuar.

Kjo sugjeron se faktorë të tjerë ‘të shëndetshëm’, të lidhur me arsimin, dhe jo vetë djathi, mund të shpjegojnë normat më të ulëta të demencës.”

Profesorja Tara Spires-Jones, drejtoreshë e Qendrës për Shkencat e Zbulimit të Trurit në Universitetin e Edinburgut, shtoi se:

“Është shumë e mundshme që dieta dhe stili i jetesës së pjesëmarrësve të kenë ndryshuar gjatë studimit.

Dëshmitë e forta shkencore tregojnë se dieta e shëndetshme, aktiviteti fizik dhe aktivitetet që stimulojnë trurin – si arsimi, puna sfiduese dhe hobet – rrisin rezistencën e trurit ndaj sëmundjeve që shkaktojnë demencë.

Nuk ka prova të forta se një ushqim i vetëm mund të mbrojë nga demenca.”

Demenca aktualisht prek rreth një në 11 persona mbi moshën 65 vjeç në Mbretërinë e Bashkuar, duke shkaktuar rreth 76,000 vdekje në vit dhe është shkaku kryesor i vdekjeve në vend.

Sipas shoqatës Alzheimer’s Society, kostoja ekonomike e demencës për Mbretërinë e Bashkuar arrin në 42 miliardë paund në vit, shifër që pritet të dyfishohet deri në vitin 2040.

Shkencëtarët besojnë sot se rreth 45 për qind e rasteve të demencës mund të parandalohen, ose të paktën simptomat mund të shtyhen për shumë vite, duke i mundësuar njerëzve të jetojnë më gjatë dhe më shëndetshëm.